Grote Markt in Zwolle

De Grote Markt, Zwolle, in de 17e eeuw naar A.Beerstraten

De Vergulde Dolfijn

Op de Melkmarkt vinden we op nummer 10 het pand van antiquariaat De Slegte. Het gebouw heeft een laat-gotische voorgevel met kruiskozijnen en friezen-met-gotische traceringen, wat aangeeft dat het uit de 15de eeuw stamt. Het dak is gedekt met Hildesheimer dakpan uit 1500. Deze dakpan werd gebruikt in Friesland, Drente en Noordwest Overijssel, met Zwolle als zuidelijkste punt. Het was een voorloper van de Hollandse pan waarmee veel monumenten zijn gedekt. Datering van het hout geeft aan, dat er een ouder huis moet hebben gestaan. Sommige onderdelen zijn te dateren op 1369. In de gevel staan twee figuurtjes afgebeeld, waarschijnlijk de stichter van het koopmanshuis en zijn vrouw. De gevel is zwaar beschadigd want er horen nog twee segmenten boven de huidige gevel te staan. De bovenste een trapgevel met gotische pinakels (te vergelijken met het gotische huis te Kampen).

 

In 1636 droeg het pand de naam 'De Vergulde Dolfijn'. Het werd lange tijd bewoond door burgemeesters. In 1777 werd er een winkel in koffie, thee en kruidenwaren in gevestigd en in 1812 werd het een café of koffiehuis. Van 1842 tot 1918 was er een winkel in manufacturen te vinden.

Toen de Twentse Courant het pand in eigendom kreeg, volgde er een ingrijpende verbouwing. Na de Tweede Wereldoorlog werd het pand alleen nog als leeszaal gebruikt. Door de fusie van verschillende leeszalen diende nummer 10 sinds 1970 als muziekbibliotheek en fonotheek, totdat antiquariaat De Slegte zich hier in 1986 vestigde. 

 

 

Lucienacht

 

Op de Grote Markt viel altijd wel iets te beleven, zoals bijvoorbeeld de huldiging van koning Philips II of de volksopstand van 15 juni 1580, toen Hopman Lubbert Ulgher de stad voor de Oranjepartij in handen kreeg. De Grote Markt werd ook gebruikt als executieplaats, het plein waar strafvonnissen werden uitgevoerd. Hier stond de 'kaak' (schandpaal) waar veroordeelden 'tot lering en vermaak' te kijk stonden. Of de terechtstelling van de aanvoerders van de gilden, die hier in de Lucienacht in 1416 werden onthoofd, ook veel bekijks trok, vermeldt de geschiedenis niet.

 

Hoofdwacht

 

Het schavot werd niet zo vaak gebruikt en voor zo'n gelegenheid moest het speciaal voor de fraaie Hoofdwacht worden opgebouwd. Onder architectuur van Meester Thomas Berendszoon werd de Hoofdwacht in 1614 in Hollaandse renaissance-stijl voltooid. In het fronton lezen we de latijnse tekst 'Weest waakzaam en bidt'. De top van de gevel is van zwaar Betnheimer zandsteen en voorzien van een fraaie randversiering. De drie luiken was de plaats van waaraf de schepenen en teken gaven tot de executie.

Dit wachtgebouw, dat is gebouwd op de plaats waar vroeger de sacristie stond, was in die dagen een onderkomen voor de stedelijke politie. Ook de commandant van het garnizoen vond hier een plaats. 

 

Vonnissen

 

Doodvonnissen werden bij voorkeur voltrokken op marktdagen. Op de bovenverdieping van de Hoofdwacht, achter de drie luiken, verschenen bij zo'n gelegenheid de Schepenen en de Stadssecretaris of Griffier. De man die in het middelste deurtje stond, gaf de beul het teken 'Fiat Justitia', dat wil zeggen: 'laat het vonnis beginnen, laat het recht zegevieren'. Op de dag van zo'n terechtstelling waren honderden mensen op de Grote Markt verzameld. "Om 12 uur werd de klok geluid en er viel een stilte over de menigte. De deurtjes van de Hoofdwacht gingen open en de rechters keken naar beneden. Dan werd het teken gegeven aan den beul en het vonnis voltrok zich." Zo ongeveer moet één en ander zijn gegaan 'tot leeringe ende vermaeck'. In 1837 werd Albert Wetterman als laatste openbaar terechtgesteld.

 

 

Bron: VVV Zwolle

Copyright © All Rights Reserved | contact |